Dandanakan Savaşı

Selçuklular ile Gazneliler arasında yapılan Selçukluların başarısıyla sonuçlanan savaş (1040). 
Bu savaş Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun kuruluşuna temel oldu. Selçukluların bağımsızlıklarını elde edişleri Gazne devletinin itibarını sarsmıştı. Harezm valisi Altuntaşoğlu Harun Selçukluları Horasan'ın fethi için teşvik ederek Gaznelilere karşı isyan etti. Karahanlıhânedanından Böri Tekin Toharistan ve Hattulan taraflarına 1038 yılında bir akın yaptı. Onunla Ali Tekin oğulları arasında başlayan gerginlik Gazneliler'in işine yaradı. Gazneli Sultan Mesud 1028'de 60 savaş filinin yer aldığı büyük bir orduyla Gazne'den Belh'e hareket etti. Bir orduyu Herat'a başka bir orduyu da Merv üzerine gönderdi. Gazneliler Selçukluları ve Türkmenleri tamamıyla ezmek kararındaydılar. Sultan Mesud Belh'e vardığı zaman Çağrı Bey Talekan Fâryâb ve Şapûrgan'ı istilâ ediyordu. Sultan Mesud nisan ortasında Serahs'a yürüyen 70 000 süvari ve 30 000 piyadelik ordusuyla onu takip etti. İki ordu 15 Mayıs 1039'da karşılaştı. Selçuklularçöle çekilmek zorunda kaldılar. Bu iklime alışık olmayan Gazne ordusu takibe girişemedi. Uzun süren çatışmalardan sonra geçici bir anlaşma yapıldı. Bu sürede Selçuklular Türkistan'dan gelen Oğuzlar ile birleşerek güçlendiler. Sultan Mesud hazırlıklarını tamamlayarak 12 Kasım 1039'da tekrar harekete geçti. 1040 mayısında ilk çarpışmalar başladı. Selçuklular hafif süvari kuvvetleriyle saldırarak su kuyularını kullanılmaz hâle getirdiler. Gazne ordusu su bulabilmek amacıyla Dandanakan hisarına çekilmek zorunda kaldı. Buradaki kuyular da işe yaramaz duruma getirilmişti. Gazne ordusunda disiplin bozuldu. Meydan muharebesi üç gün sürdü. Susuzluk yorgunluk açlık yüzünden dağılan Gazneliler tam bir bozguna uğradılar. 23 Mayıs 1040 Cuma günü kesin zafer kazanıldı. Sultan Mesud 100 süvari ile savaş meydanından güçlükle kurtuldu. Gazne ordusu bütün hazinelerini mallarını silahlarını bıraktı. 
Bundan sonra Selçukluların karşısına çıkacak önemli bir kuvvet kalmadı; bu zaferle Selçuklu devletinin kuruluşu kesinleşti. Savaşın sonunda Sultan Mesud Horasan'ı tamamıyla Selçuklulara terk etti. Bağımsızlıklarını kazanan Selçuklular bu tarihten sonra İslâm ülkelerini ele geçirmeğe başladılar.